حوزه عمومی حقوق کاردیوان عدالت اداری

صلاحیت دیوان عدالت اداری

صلاحیت دیوان عدالت اداری: صلاحیت در لغت به معنای شایسته بودن و اهلیت داشتن آمده است و در اصطلاح حقوقی توانایی اعمال اختیارات و تکالیف قانونی است و در خصوص دیوان عدالت اداری صلاحیت یعنی حدود اختیارات دیوان در رسیدگی به شکایات و تظلمات اشخاص که به موجب قانون به این مرجع اعطا شده است.

با توجه به اصول 159، 170 و 173 قانون اساسی صلاحیت دیوان عدالت اداری نسبت به صلاحیت دادگاه های دادگستری از مصادیق صلاحیت ذاتی است و چون طبق اصل 159 قانون اساسی مرجع عام تظلم خواهی دادگاه های دادگستری هستند و صلاحیت دیوان عدالت اداری استثنا بر صلاحیت عام دادگاه های دادگستری است لذا صلاحیت این مرجع اختصاصی و خاص تلقی می شود.

شعب بدوی و تجدید نظر دیوان عدالت اداری به موضوعات موردی و شخصی رسیدگی می کند و شکایات از تصمیمات کلی که در قالب آئین نامه، بخش نامه، مصوبه یا دستور العمل مطرح می شود قابل رسیدگی در این شعب نخواهد بود و صلاحیت شعب بدوی دیوان عدالت اداری از ماده 10 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری قابل استنباط است.

به موجب اصل 173 قانون اساسی و نیز ماده 10 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری، دیوان مرجع قضایی است که به منظور رسیدگی به شکایات مردم از واحدهای دولتی تاسیس شده است و به دلالت رای شماره 37 تا 39 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورخ 68/07/10 منظور از مردم اشخاص حقیقی یا حقوقی خصوصی اعلام شده است.

یکی از صلاحیت های شعب دیوان عدالت اداری رسیدگی به اعتراض از ارای مراجع شبه قضایی است.

صلاحیت دیوان به شکایات از کمیسیون ماده 100 شهرداری

مطابق بند 2 ماده 10 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری رسیدگی به اعتراضات و شکایات از آراء و تصمیمات قطعی هیات های رسیدگی به تخلفات اداری و کمیسیون‌هایی مانند کمیسیون‌های مالیاتی، هیات حل‌اختلاف کارگر و کارفرما، کمیسیون موضوع ماده (۱۰۰) قانون شهرداری‌ها منحصراً از حیث نقض قوانین و مقررات یا مخالفت با آنها در صلاحیت دیوان عدالت اداری اعلام شده است.

رسيدگي به اختلافات كارگري در ديوان عدالت اداري: رسيدگي در ديوان عدالت اداري به تمامي پرونده ها بر اساس مقررات آن مرجع بوده و پرونده هاي مراجع دادرسي كار از اين حيث مستثني نمي باشد ليكن بايد دانست كه شعبات ديوان به استناد بند 2 ماده 10 و ماده 63 قانون تشكيلات و آيين دادرسي ديوان عدالت اداري فقط به شيوه شكلي به موضوع رسيدگي مي نمايند

موارد مذکور در بند 2 ماده 10 حصری نبوده و تمثیلی است و دیوان عدالت اداری نسبت به آرای سایر مراجع شبه قضایی صلاحیت رسیدگی خواهد داشت که از جمله مهمترین مراجع شبه قضایی که رای آن ها قابل رسیدگی در دیوان عدالت اداری می باشد عبارت اند از هیات تشخیص و حل اختلاف کارگر و کارفرما، هیات رسیدگی به تخلفات اداری، هیات حل اختلاف مالیاتی، هیات تشخیص مطالبات تامین اجتماعی، کمسیون ماده 100 قانون شهرداری، کمسیون ماده 16 قانون تسهیلات استخدامی و اجتماعی جانبازان، دادگاه رسیدگی به تخلفات انتظامی دفتریاران و سردفتران و…

صلاحیت دیوان عدالت اداری نسبت به آرای مراجع شبه قضایی مطلق نبوده و از جهات مختلف محدود شده است.

حدود صلاحیت دیوان از حیث ماهیت و نوع مراجع شبه قضائی

پاره ای از مراجع شبه قضایی در محدوده دستگاه های دولتی تشکیل نمی شود مانند هیات های انتظامی رسیدگی به تخلفات پزشکان که دیوان عدالت اداری صلاحیت رسیدگی به آرای مراجع مذکور را ندارد ولی پاره ای از مراجع شبه قضایی علیرغم اینکه در دستگاه های دولتی تشکیل می شوند و نسبت به اختلاف اشخاص غیردولتی و دولت رسیدگی می کنند ولی اعتراض به تصمیم آنها در دیوان عدالت اداری قابل رسیدگی نیست

مانند آرای هیات نظارت بر مطبوعات، کمسیون ماده 12 قانون زمین شهری در خصوص تشخیص اراضی موات و… که علت عدم پذیرش صلاحیت دیوان عدالت اداری نسبت به آرای مذکور این است که در پاره ای از موارد مقنن موضوع را قابل اعتراض در دادگاه های دادگستری اعلام داشته است مانند اعتراض از آرای کمسیون ماده واحده منابع طبیعی در خصوص تشخیص اراضی ملی که به موجب قانون قابل رسیدگی در دادگاه های مرکز استان می باشند

و در پاره ای از موارد مقنن تصمیم و آرای برخی از این هیات ها را قابل اعتراض در محاکم صالحه یا دادگاه صالحه اعلام داشته است که استنباط هیات عمومی دیوان عدالت اداری طبق رای شماره 997 مورخ 86/09/18 از تعبیر دادگاه صالح دادگاه های دادگستری بوده و لذا آرای مراجعی که به موجب قانون قابل اعتراض در دادگاه های دادگستری یا در محاکم صالحه و یا دادگاه صالحه اعلام شده است قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری نمی باشد. و باید توجه داشت مفاد رای هیات عمومی یاد شده فقط در خصوص مواردی که مقنن موضوع را قابل اعتراض در محکمه صالحه اعلام داشته است قابل اجرا است و در مواردی که مقنن موضوع را قابل رسیدگی در مراجه قضایی اعلام داشته است می توان از این تصمیمات و آرا در دیوان عدالت اداری شکایت کرد.

صلاحیت دیوان از حیث وضعیت رای صادره از مراجع شبه قضایی

طبق بند 2 ماده 10 قانون دیوان عدالت اداری صلاحیت دیوان عدالت اداری نسبت به اعتراض از آرای قطعی مراجع شبه قضایی است و تا رای صادره از مراجع شبه قضایی قطعیت پیدا نکنند قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری نخواهد بود.

اکثر آرای صادره از مراجع شبه قضایی دو مرحله هستند که رای مرحله بدوی قابل اعتراض در مرحله تجدید نظر می باشند و آرای صادره از مرحله تجدید نظر علی الاصول قطعی هستند و قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری می باشند.

حدود صلاحیت دیوان از حیث مهلت اعتراض به آرای صادره از مراجع شبه قضایی

به موجب تبصره 2 ماده 16 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری مصوب سال 1392 مهلت اعتراض راجع به آرای مراجع شبه قضایی موضوع بند 2 ماده 10 قانون مذکور برای اشخاص مقیم داخل کشور سه ماه از تاریخ ابلاغ رای یا تصمیم قطعی مرجع مربوطه طبق قانون آئین دادرسی دادگاه های عمومی انقلاب در امور مدنی و برای اشخاص مقیم خارج از کشور 6 ماه از تاریخ ابلاغ رای یا تصمیم قطعی ابلاغ شده است.

حدود صلاحیت دیوان از جهت حدود رسیدگی به اعتراض از آرای مراجع شبه قضایی

طبق مقررات سابق رسیدگی دیوان عدالت اداری به اعتراض از آرای مراجع شبه قضایی به صورت شکلی بوده است یعنی دیوان بعد از تطبیق رای صادره با مقررات قانونی نسبت به نقض یا ابرام رای معترض عنه اقدام می نموده و حق رسیدگی ماهوی بعد از نقض رای را نداشته است.

(منظور از رسیدگی شکلی به رای معترض عنه از حیث رعایت یا عدم رعایت مقررات شکلی است) ولی طبق ماده 63 و همچنین ذیل ماده 64 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری تحت شرایطی صلاحیت رسیدگی ماهوی نیز دارد، بنابراین صلاحیت دیوان عدالت اداری علاوه بر رسیدگی شکلی که فقط اختیار نقض رای مراجع شبه قضایی را داشته است رسیدگی ماهوی نیز طبق ماده 63 قانون تشکیلات و آئین دادرسی دیوان عدالت اداری نسبت به آن دسته از آرای مراجع شبه قضایی که یک بار در شعبه دیوان عدالت اداری رسیدگی و نقض شده است و برای مرتبه دوم هیات رسیدگی کننده (مرجع شبه قضایی) به نظر قبلی خود اصرار نموده است و شاکی از رای جدید اعتراض نموده است پیش بینی شده است.

ضمائم قانونی این پست:

رأی شماره 997 هیأت عمومی دیوان عدالت اداری درخصوص دادگاههای عمومی دادگستری

رای شماره 37 تا 39 هیات عمومی دیوان عدالت اداری مورخ 68/07/10

رضا مهاجر

نزدیک به 20 سال سابقه تجربی در زمینه منابع انسانی - آماده پاسخگویی و مشاوره به کاربران محترم

‫3 دیدگاه ها

  1. محل کارم در قزوین بود ولی دفتر اصلی شرکت در تهرانه
    در اداره کار تهران دادخواست که گفتن باید از قزوین اقدام کنم،
    پیچوندنم یا نه؟

    1. سلام طبق ماده 10 ائین دادرسی کار اخرین محل کار در هر کجا واقع شده باشه باید به اداره کار اون محل دادخواست بدید

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا